موسیقی حماسی چیست؟

حتما دیده اید که در زمان جنگ و یا لحظات ملی با پخش سرود و یا موسیقی های خاصی شور و شگفتی ایجاد می شود. این موسیقی ها از ویژگی های خاصی برخوردارند که این موسیقی را در دسته موسیقی حماسی قرار می دهند.در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با موسیقی حماسی بیشتر آشنا شوید.

موسیقی حماسی

از ابتدای خلقت بشر، دوران بسیاری کمی وجود دارد که که انسان در صلح کامل به سر برده باشد و همواره جنگ جز لاینفک تاریخ به شمار می‌آمده است. از این‌رو در تمامی این جنگ‌ها، موسیقی نقش بسزایی را ایفا کرده است.

از دیرباز سرودهای جنگی موجب نشاط سربازان و رسیدن آن‌ها به پیروزی می‌شود. زیرا این موسیقی برای تحریک احساسات میهن پرستی، ایجاد شجاعت و تهور درست شده و به خصوص در مویسقی نظامی سازهایی به کار می‌رود که صدایشان بلند، رسا، مهیب، باوقار، با شکوه، شاد و بشاش است.

سربازانی که برای این کار تربیت شده بودند، در پیشاپیش لشکریان قرار می‌گرفتند و در جمع کردن، حرکت کردن، تشویق و تهییج سربازان دیگر نقش مهمی ایفا می‌کردند.

تعریف حماسه

حماسه نوعی ازاشعار وصفی است که مبتنی بر توصیف اعمال پهلوانی و مردانگی‌ها و افتخارات فردی یا قومی می‌باشد که شامل مظاهر مختلف زندگی آن‌ها می‌شود. حماسه‌ها عموماً منظوم نوشته می‌شوند.

حماسه گونه‌ای از متون وصفی است که به توصیف اعمال پهلوانی و افتخارات و بزرگی‌های قومی یا فردی می‌پردازد. به داستان‌ها و موضوعات غیررزمی در ادبیات، بَزمی یا غنایی گفته می‌شود.  دن کیشوت نمونه‌ای خاص از حماسه است.

منظومه‌های حماسی

محققان منظومه‌های حماسی را به دو نوع تقسیم کرده‌اند: منظومه‌های حماسی طبیعی و ملی که خود به دو گونه حماسه‌های اساطیری و پهلوانی مانند قسمت عمده‌ای از شاهنامه و منظومه‌های حماسی تاریخی مانند شاهنامه ابو منصوری  بخش می‌شود و منظومه‌های حماسی مصنوع همچون هانریداثر ولتز .

 یَلنامه و پهلوان‌نامه واژه‌هایی پارسی‌تبار و برابرهای پارسی سره  واژه عربی حماسه هستند یل به معنی پهلوان است .

ویژگی موسیقی حماسی

در جهانی که تمرکز بر فیزیک بوده ، انواع هنر در شکل و فرم نظامی هم کارکردی مهم و جدی داشته است چرا که برای حفظ امنیت از یکسو باید عدالت در کشور برقرار می شود و از سوی دیگر می بایست در دل دشمنان ترس آفرید و به طورهمزمان روحیه ی سربازان، رزمنده ها و مردمان خود را با آن بالا نگه دارند. شجاعت، میهن پرستی همواره با شنیدن موسیقی حماسی در دل مردم اوج می گرفت.

 موسیقی یکی از مرسوم ترین راه های وارد شدن حماسه به میدان بوده و هست. این شکل از موسیقی در ایران سابقه و قدمتی بسیار طولانی و کهن دارد.

 سرودهای رزمی نیز در برانگیختن و بیدار کردن حس شجاعت و دلیری سربازان و پیروزی آنان در میدان نبرد، مقابل دشمنان وسیله ای بسیار موثر بوده است. یکی از کاربردهای موسیقی نظامی، ایجاد خوف و ترس در دل دشمن و تقویت روحیه دلیری سربازان است.

موسیقی نظامی

در موسیقی نظامی، سازهایی به کار برده می‌شود که دارای صدایی بلند، مهیب، رسا، باوقار و باشکوه بوده و ضمن تهییج و برانگیحتن سربازان خودی، باعث ایجاد ترس و وحشت در وجود دشمن هم می‌شد.

به طور کلی سازهایی که در دسته موسیقی نظامی به کار می‌رفتند از انواع سازهای بادی، کوبه‌ای و مجموعه‌ای از سازهای سنتی و ملی ایرانی و یا همان آلات و ادوات نقاره بودند که در نقاره‌خانه‌ها نیز به کار می‌رفتنند. تمامی آهنگ‌ها و نغمه‌های نظامی، معمولاً با یک نوع ساز بادی همانند شیپور یا کرنا و همراه طبل ی دهل یا نقاره و گاهی به تنهایی به صورت تک صدایی نواخته می‌شد.

در کتاب تاریخ موسیقی ایران پیرامون موسیقی نظامی چنین آمده است که در پیکارها، به منظور تهییج سپاهیان و مرعوب ساختن دشمنان و همچنین برقراری انتظارات در یورش‌ها، گریز و تدابیر دیگر جنگی، از آلات موسیقی بادی کوبه‌ای پر صدا، همانند انواع بوق‌ها و طبل‌ها استفاده می‌شد.

 سازهای موسیقی حماسی

انواع سازهای کوبه ای و بادی، هم به دلیل حمل آسان، هم به دلیل تولید صداهای بلند بیشترین کاربرد را در برای موسیقی حماسی و نظامی داشته اند. انواع طبل ها و شیپورهای سنتی در ایران و کشورهای مختلف در صحنه های حماسی ظاهر می شدند.