ساز تنبور ساز حماسی و عرفانی
در این بخش از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام قصد داریم شما را با یک ساز عرفانی و حماسی آشنا کنیم. تنبور سازی است که به علت نوای آن بیشتر در این زمینه ها نواخته می شود.
تنبور را که بعضی تنبوره نیز می گویند، یکی از سازهای زهی است که دارای شکمی شبیه به نصفه گلابی و دسته ای بلند است که از ۱۳ الی ۱۴ پرده تشکیل و ۲ الی ۳ سیم دارد. البته تنبور نواز و موسیقی دان گرام مرحوم استاد سید خلیل عالی نژاد این تعداد پرده را به۱۸ پرده افزایش داد ولی امروزه همان تنبور ۱۴ دستان(پرده) رواج دارد .
جنس ساز تنبور
جنس کاسه و صفحهٔ آن از چوب توت و دسته اش از چوب گردو می‌باشد. که در آن سیم‌ها از روی دسته‌ای بلند و کاسه‌ای عبور کرده و با ضربه انگشتان به صدا درمی‌آید این ساز را با پنجه می‌نوازند و این خود دلیلی است بر ارتباط خانوادگی تنبور و دوتار محلی و سه‌تار که آنها نیز با انگشت(ناخن) به صدا درمی‌آیند.
تنبور، دارای شخصیتی عرفانی و حماسی است و این ساز برای نواختن قطعات حماسی نیز استفاده می‌شود. همچنین در مناطق پارسان نشین دارای تقدسی خاص است چنانچه نوازندگان قبل از شروع و در خاتمه دستانش را می‌بوسند.
اوج شکوه و عظمت تنبور در قرن پنجم هجری یعنی حضور در سپاه معروف و متشکل از نه صده شاه خوشین بوده و از آن زمان تاکنون در جای‌جای ایران، تنبور را ساز شاه‌خوشینی نیز نامیده‌اند.
دسته این ساز ، مانند سه تار ، به سر ساز متصل است و سر در حقیقت، ادامه دسته است که بر روی سطوح جلویی و جانبی آن ، هر یک دو گوشی کار گذارده شده که سیم ها به دور آنها پیچیده می شوند .
کاسه آن به دو صورت یک تکه (کاسه‌ای) که از قدیم مرسوم بوده و چند تکه‌ای (ترکه‌ای یا چمنی) است که به تقلید از کاسه سه تار در دهه‌های اخیر ساخته شده‌است. طول این ساز در بین ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتر و دارای سه سیم یکی واخوان و دو سیم اصلی است،. در زمان قدیم به گفته فارابی از یک یا دو سیم اصلی استفاده می شده است که اکنون به صورت سه سیم معمول است.