معرفی ساز بگ پایپ یا نی اسکاتلندی

بگ پایپس ها و یا سازهای بادی کیسه ای دارای انواع بسیار مختلفی در سراسر دنیا هستند و آنها را می توان در سراسر اروپا ،مدیترانه و خاورمیانه و حتی آمریکا و استرالیا دید. یکی از معروف ترین آنها بگ پایپس اسکاتلندی است.در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگا موسیقی الهام با این ساز جالب بیشتر آشنا شوید.

معرفی ساز بگ پایپ یا نی اسکاتلندی (نی انبان)

ساز اسکاتلندی بگ پایپ سازی بادی است که از زبانه‌های محصور تشکیل شده‌ که جریان پیوسته‌ای از هوا را از یک محفظه ثابت کیسه مانند (bag) کنترل می‌کند.

اگرچه بگ‌پایپ‌های بومی اسکاتلند شناخته‌شده‌ترین بگ‌پایپ‌ها در کشورهای انگلیسی‌زبان هستند ولی بگ‌پایپ‌ها بیش از هزار سال در بخش‌های بزرگی از اروپا، آفریقای شمالی و آسیای غربی شامل ترکیه و قفقاز و در اطراف خلیج فارس نواخته می‌‌شده‌اند.

این ساز دارای چهار نی و یک لوله دمنده و یک کیسه هواست . نی اصلی یا نی آواز خوان که در حقیقت یک نی دوبل است و دو نی تنور و یک نی باس.

نی آوازی برای اجرای مودهای mixolydian طراحی شده است ،گستره صدایی این ساز یک پرده بم تر از نت پایه و تا یک اکتاو بالاتر از نت پایه است. نت پایه در این ساز نت A است و درون ها (Drones) بر اساس آن کوک شده اند. نی آوازی دارای ۹ نت است که از این قرار می باشد:

G بم ،A بم ،B و C و D و E و F و یک G بالا و یک A بالا

نتهای این ساز قالبا در سر کلید D ماژور نوشته می شود ،به علت فقدان نتهای کروماتیک تغییر علامت سرکلید باعث تغییر مود (Modes) در این ساز می شود.

جنس چوب این ساز از درخت خاس کریسمس و یا درخت پروانه و شمشاد جنگلی است ،در مدل های جدیدتر از چوب آبنوس و موادی دیگری مانند عاج ،شاخ ،نیکل ،فولاد ضد زنگ و غیره نیز استفاده می شود.

تاریخچه ساز بگ پایپ یا نی اسکاتلندی (Bagpipe)

شواهد کافی درباره وجود این ساز اسکاتلندی در دوران ماقبل رم باستان وجود ندارد ولی نشانه‌های نوشتاری و بصری وجود این ساز در دوران بسیار قدیم را نشان می دهد.

گفته می‌شود که یک مجسمه بگ‌پایپ در یک لوح مربوط به هیتی‌ها در ایویوک (Euyuk) هزار سال قبل از میلاد یافت شده است. نویسندگان مختلفی آسکالوس یونانی (آسکوس به معنای پوست و آولوس به معنای رید پایپ) را مرتبط با بگ پایپ می‌دانند.

در قرن دوم بعد از میلاد مسیح، سوئتینوس امپراطور رمی نرون را نوازنده تیبیا آتریکولاریس ذکر می‌کند. دیو کرایسوستوم نیز از نواختن یک پایپ با دهان و فشردن یک کیسه در زیر بغلش توسط یکی از فرمانروایان معاصر خودش اسم می‌برد.

 در اوایل هزاره دوم، حضور مکرر بگ‌پایپ در هنر و پیکرنگاری‌های اروپای غربی شروع شد. همچنین تصاویر متعددی از بگ‌پایپ در نوشته‌ای از قرن ۱۳‌ام از ناحیه شمال فرانسه دیده می‌شود.

اگرچه شواهدی از بگ‌پایپ در جزایر انگلستان قبل از قرن ۱۴ام وجود دارد ولی بگ‌پایپ‌ها بطور ضمنی در داستان‌های کانتربری (که در حدود سال ۱۳۸۰ میلادی نوشته شده‌اند) دیده می‌شوند.

  انواع ساز بگ پایپ یا نی اسکاتلندی (Bagpipe) ؛ 

ده‌ها نوع بگ‌پایپ امروزه در سراسر اروپا و خاورمیانه همچنین در سراسر امپراطوری بریتانیای سابق دیده می‌شود. نام بگ‌پایپ معادل بگ‌پایپ بومی اسکاتلند در نظر گرفته می‌شود که البته این امر روی این موضوع که تعداد زیاد و انواع مختلف سنتی این ساز وجود دارد سایه انداخته است.

بطور سنتی یکی از اهداف بگ‌پایپ نواختن برای رقص بود که البته به دلیل رشد گروه‌های موسیقی، رکوردینگ‌ها و افول رقص‌های سنتی استفاده از این ساز در رقص کاهش یافته است.

ساختار ساز اسکاتلندی بگ پایپ (Bagpipe) 

یک بگ‌پایپ حداقل از یک محفظه هوا که به شکل کیسه (بگ) است یک چانتر و معمولاً حداقل یک واخوان تشکیل شده است. بسیاری از بگ‌پایپ‌ها بیش از یک واخوان (و گاهی بیش از یک چانتر) در ترکیب‌بندی‌های مختلف دارند، که در استاکس- سوکت‌هایی که پایپ‌های مختلف را به کیسه (بگ) متصل می‌کنند.

تغییر صدا نقش مضاعفی ایفا می‌کنند.