تعریف ارکستراسیون یا سازآرایی

ارکستراسیون در واقع یکی از موارد درسی رشته آهنگسازی است .اما به چه معناست و چه کاربردی دارد؟ در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام بخوانید.

تعریف ارکستراسیون یا سازآرایی

ارکستراسیون یا سازآرایی یا سازبندی، یکی از شاخه‌های مهم آهنگسازی است و به مراحل عملی نوشتن یک قطعهٔ موسیقی برای ارکستر و آنسامبل های مختلف گفته می‌شود.

 به عبارت دیگر می‌توان ارکستراسیون را دانش انتخاب و ترکیب سازها  و نیز برقراری تعادل میان گروه‌های سازی در راستای تصنیف و یا تنظیم یک قطعه  موسیقی ارکستری دانست.

ارکستراسیون معنایی مشابه دارد، و اختصاصاً به سازهای موجود در یک چیدمان ارکستری مربوط می شود.

فراگیری ارکستراسیون برای آهنگساز امکان استفاده از رنگ‌های صوتی گوناگون و ترکیبات پر شمارشان را فراهم می‌آورد.

برای مثال آهنگساز می‌آموزد که چگونه یک آکورد را به‌طور متعادل بین گروه‌های ارکستر توزیع کرده و چگونه به یک صدای متعادل و منطقی دست پیدا کند و در صورت لزوم چگونه ملودی را برجسته‌تر از بخش‌های دیگر نشان دهد.

 همچنین چگونه می‌توان از سازها و رنگ‌های مختلف ارکستری استفاده کرد و جمله‌های موسیقی را با طرح‌های متنوع ارکستری کنار هم قرار داد.

ارکستراسیون در نقاشی و یا موسیقی

در قیاس با نقاشی، می توان ارکستراسیون را رنگ‌آمیزی یک اثر هنری نامید و البته همانطور که در نقاشی مرسوم است، در موسیقی نیز ارکستراسیون لزوماً پس از مراحل ساخت ملودی، ریتم، هارمونی و کنترپوان وارد نمی‌شود و بسیاری از آهنگسازان از همان ابتدا سازبندی و رنگ‌آمیزی اثر خود را تصور و مشخص می‌نمایند.

بزرگان هنر ارکستراسیون

از هکتور برلیوز ،  ریچارد واگنر ؛ ریمسکی کورساکف ؛ موریس راوال و گوستاومالر با عنوان بزرگان و قله‌های هنر ارکستراسیون درموسیقی کلاسیک  نام برده می‌شود.

ارکستراسیون در رشته آهنگسازی

همانطور که گفته شد، ارکستراسیون یکی از موارد درسی رشته آهنگسازی است ، هنرجوی این رشته ، پس از فراگرفتن چند بخشی کردن موسیقی ( هارمونی و کنتراپوان ) ، نخست باید با یک یک سازهای مهم و متداول ، و به ویژه آنهایی که در ارکسترهای گوناگون عضویت دارند ، آشنا شود .

همچنین هنرجو باید به

• امکانات اجرایی هر ساز
• موارد و دشواری های طرز اجرا در هر ساز
• تفاوت رنگ و حالتهای هر ساز با ساز دیگر
• تفاوت در منطقه های صدایی
• و وسعت هریک و غیره

تسلط پیدا کند .

 پس از این آشنایی ناگریز است در تمرینی کم و بیش دراز مدت ، قسمتی متناسب از آثار موسیقیدانان بزرگ ، یعنی قسمتی از قطعه هایی را که برای پیانو ، برای یک ساز به همراهی پیانو ، یا شاید برای یک همنواز چند سازی مانند کوارتت زهی ، تریوی بادی و غیره نواشته شده اند ، برای یک ارکستر بزرگ تنظیم کند.