آشنایی کامل با ساز ویولن
ساز ویولن ، سازی دو بخشی است که نوای بسیار زیبایی دارد. نواختن این ساز کمی دشوار است . اگر می خواهید آشنایی کاملی از ساز ویولن داشته باشید ادامه این مطلب را بخوانید.
خانواده ویولن
خانواده ویولن شامل سه ساز ویولن، ویولا و ویولن سل است. این سازها به ترتیب در منطقه زیر و میانی و بم صدا میدهند. این خانواده از سازها در سده ۱۷ در ایتالیا پدید آمدند.
ویولن یک ساز زهی آرشه‌ای است. برای نواختن معمولاً روی شانه چپ قرار می‌گیرد و با آرشه که در دست راست نوازنده است نواخته میشود.سیم‌های ویولن از زیرترین تا بم‌ترین سیم به ترتیب زیر کوک(ساز) میشوند:
می سیم اول، لا سیم دوم، ر سیم سوم، سل سیم چهارم.
بنابراین اصوات سیم‌های مجاور نسبت به‌یکدیگر فاصله ژنج درست را تشکیل میدهند. در این وسعت صدا ویولن قادر است تمام فواصل کروماتیک غربی و فواصل کروماتیک مخصوص موسیقی ایرانی و هر موسیقی دیگر را حاصل کند.
تاریخچه ویولن
تاریخچه ویولن در اروپا به قرن ۹ میلادی باز می‌گردد. بسیاری معتقدند که ویولن نمونه تکمیل شده ساز رباب است. رباب سازی است که بعدها وقتی به اروپا آورده شد و تغییراتی در آن به‌وجود آمد به نام ربک در اروپا شهرت گرفت.
برخی بر این باورند که ساز ویلن متعلق به یک امپراطوری هند در حدود ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد بوده است و برخی دیگر ریشه آن را در آفریقا و حتی کشورهای عربی می‌دانند.
فرم‌های اولیه دارای سوراخی بودند که بر روی ساز قرار داشت اما بعدها این سوراخ از بدنه سازها حذف شدند و این ساز با سه سیم سرآغاز ساز ویلن تکامل یافته در سال‌های آینده شد. در اروپا از قرن ۱۱ به بعد ساز ویلن به صورت تکامل یافته دیده میشود.
اولین سازندگان ویولن
از اولین سازندگان ویولن می‌توان از گاسپارو برتولونی ایتالیایی نام برد، که در برخی موارد وی را مخترع این ساز نیز می‌دانند.
از شاگردان مشهور گاسپارو برتولونی، آندره آماتی بود که او هم بهترین سازنده ویولن در سطح جهان یعنی آنتونیو استرادیواری ایتالیایی را آموزش داد.
ویولن از اواخر دوره ناصرالدین‌شاه جاى کمانچه را در ایران گرفت. با ورود ویولن به ایران برخی از نوازندگان کمانچه مانند:
- حسین خان اسماعیل زاده
- علی اصغر بهاری
- حسین یاحقی و… به آموختن آن پرداختند
نوازندگان کمانچه تکنیک خود را به ویولن انتقال دادند و جز استاد ابوالحسن صبا و سایر شاگردان مدرسه عالى موسیقى که ویولن را با تکنیک حقیقى آن مى‌نواختند، بقیه ویولنیست‌هاى ایرانى از روش کمانچه‌کش‌ها پیروى مى‌کردند.
شیوهٔ استاد صبا با شاگردانش منتقل شد و آنها با تغییراتى چند، ویولن را تا حدودى از تکنیک کمانچه‌کشى جدا کردند. از این‌رو نوازندگان این دو ساز، گاه هر دو را مى‌نواخته‌اند و به هر دو تسلط داشته‌اند.
بیش از سه سده از اختراع اولین نمونه ویولن توسط گاسپارو برتولتی می‌گذرد و در این مدت با وجودی که کشفیات جدیدی درعلوم فیزیک و شیمی نموده‌اند نه تنها نتوانسته‌اند در ساختمان ویولن تغییری بدهند بلکه از رموز کار سازندگان قدیم نیز چیزی درک نکرده‌اند.
اندازه های داده شده برای یک ویولن استرادیواری Stradivari است که مشخصات آن منطبق با ویلن امروزی است.
- طول صفحه پشتی: ۳۵۵ میلیمتر
- پهنای انحناهای بالایی: ۱۶۸ میلیمتر
- پهنای انحناهای میانی: ۱۱۳ میلیمتر
- پهنای انحناهای پایینی: ۲۱۹ میلیمتر
- طول دسته: ۱۳۰ میلیمتر
- طول تخته انگشت گذاری: ۲۷۰ میلیمتر
- ارتفاع خرک: ۴۱ میلیمتر
قطعات تشکیل دهنده ویولون
خرک (در جلو)، گریف (جسم سیاه‌رنگ در عقب) و سیم‌های ویولون
قسمت‌های ساز ویولن عبارت‌اند از:
آرشه:
یا کمان ترکه‌ای چوبی است که رشته‌های موی دم اسب در طول آن کشیده شده و به دو سر آن ثابت شده است.
تنه:
جعبه‌ای که ما بین طبله (تخته روئی)، زیره (تخته زیرین) و جدارهای طرفی محصور شده است. در روی طبله سیم‌ها، چوب آبنوس تکیه گاه سیم‌ها، خرک، سیم‌گیر و دو شکاف قرینه به شکل f قرار دارد.
دسته یا گردن:
در واقع دنباله چوب آبنوس تکیه سیم هاست که محل انگشت گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ویولن قادر است در تمام طول چوب آبنوس انگشت گذاری کند.انتهای دسته به جعبه کوچکی ختم میشود که سیم‌ها در درون آن به دور گوشی‌های کوک پیچیده میشوند.
خرک:
بین سیم‌ها و طبله ویولن قرار گرفته و فشار سیم‌ها آن را عمودی نگه‌می‌دارد. نقش خرک آن است که ارتعاش سیم‌ها را به طبله و به جعبه ویولن منتقل کند. و نیز در داخل جعبه میله‌ای چوبی تقریباً زیر خرک، اندکی بلندتر از جدار طرفی قرار داده شده که شکل گرده ماهی، طبله و زیره را حفظ کند.
گریف:
از آبنوس ساخته شده و در طول گردن ویولن چسبیده است و تا میانهٔ جعبهٔ ساز ادامه دارد. گریف جایی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می‌چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می‌کند و نت‌های مختلف را می‌نوازد.
سیم گیر:
از آبنوس ساخته شده و در فاصله اندکی از خرک تا آخر تنه ویولن کشیده شده است. با زهی از جنس روده یا پلاستیک به دکمه‌ای که در قسمت پائین جدار تعبیه شده بند میشود.
سیم‌ها:
سیم‌ها از جعبه کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس تکیه‌گاه سیم‌ها ادامه یافته، از روی خرک عبور کرده و در سیم‌گیر مهار میشوند. سیم‌های ویولن قبلا از روده گوسفند (زه) ساخته میشد. امروزه در سیم‌های بم‌تر، روی روده سیم فلزی نازکی می‌‌پیچند و در سیم‌های زیرتر از مفتول فلزی تنها استفاده میشود.
انواع سیم های ویولن
سیم های ویولن دو نوع سیم های زه و مرکب مصنوعی می باشند.
الف : سیم های زه:
سیم زه ازرشته های بلند شسته شده، ساییده شده و آری از جرم، پرز و مژکهای سطحی، که با هنر خاصی در کشش بالا، در ضخامت های بسیار دقیق تابیده و (کار دست) ساخته میشد.
سیم های زه در میزانهای کشش مختلف نیز تولید می شوند. این سیم ها ویژگی صدایی و قابلیت اجرایی ستودنی و خاص خ.د را دارند و با و جود فراگیر شدن نسل جدید سیم های مدرن (مرکب مصنوعی و تمام فلزی) طرفداران خود را دارند و در میان نوازندگان حرفه ای همچنان محبوب هستند.
اگر به نواختن خانواده ویولن علاقه دارید از شما دعوت می کنیم تا زیر نظر بهترین اساتید ویولن و در بهترین آموزشگاه موسیقی شرق تهران آموزش ویولن را آغاز نموده و از مسیر شیرین آموختن ،لذت ببرید.