آشنایی با ساز مورین خور

مورین خور سازی است که شباهت اندکی به ساز کمانچه دارد به همین علت به عنوان کمانچه اسب نیز شناخته می‌شود. در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با این ساز مغولی بیشتر آشنا شوید.

مغولستان کشوری در مرکز قاره آسیا است. این کشور تنها با دو کشور روسیه و چین مرز مشترک دارد و با وجود این که نوزدهمین کشور بزرگ جهان از نظر مساحت است، کم‌تراکم‌ترین کشور جهان از نظر جمعیت به شمار می‌آید.

ساز مورین خور

فرهنگ مردم مغول با اسب گره خورده و مورین خور از ساز های باستانی است که به عنوان نشانه و سمبل این مردم نیز شناخته می شود.

این ساز،سازی سنتی است و یکی ازمهم ترین سازهای مغول به حساب می آید که سازی کمانچه مانند است و توسط آرشه به صدا در می‌آید.

این ساز که شاید بندرت در ایران شنیده می شود ، صدای دل‌انگیزی دارد که آن را به صدای یورتمه رفتن یک اسب در علفزار تشبیه می‌کنند  و نمادی ازاین ملت شناخته شده است.

موسیقی مغول وسیع  و آزاد است و با زندگی و طبیعت پیوند عجیبی دارد. این موسیقی با تنوع فرهنگ محلی بسیار رنگارنگ است. مورین خور یکی از شاهکارهای شفاهی و ناملموس میراث بشری است که توسط یونسکو شناخته شده‌است.

ساختار مورین خور

این ساز شامل یک جعبه صوتی قاب چوب ذوزنقه ای است که دو رشته به آن وصل شده‌اند. تقریباً به صورت عمودی با جعبه صدا در دامان نوازنده یا بین پاهای نوازنده قرار می‌گیرد. این رشته‌ها از موهای یال یا دم اسب ساخته شده‌اند. کمان با موهای اسبی پوشیده شده از چوب سیاه کاج یا درخت سرو   است و از زیر آن با دست راست نگهداری می‌شود.

به‌طور سنتی، رشته‌ها با یک پنجم  از هم تنظیم می‌شوند، اگرچه در موسیقی مدرن بیشتر از یک چهارم   ، معمولاً به B- مسطح و F تنظیم می‌شوند.

به‌طور سنتی، این قاب با پوست شتر ؛ بز یا پوست گوسفند پوشانده شده‌است، در این صورت یک باز کوچک در قسمت پشتی باقی می‌ماند. با این وجود، از دهه ۱۹۷۰ میلادی، سازهای جدید جعبه صوتی کاملاً چوبی هستند.

روش نواختن 

نحوه نواختن آن به این صورت است که ساز به صورت عمودی در دامان نوازنده یا بین پاهای نوازنده قرار می گیرد. کمان هم با دست راست نگهداری می شود. مورین خور برخلاف سازهای مدرن که سیم ها یک چهارم تنظیم می شوند، سیم یا تارهای این ساز با یک پنجم از هم تنظیم می شوند.

مورین خور ساز ملی در مغولستان است. بسیاری از جشنواره‌ها برای تجلیل از اهمیت این ساز بر فرهنگ مغول برپا می شود، مانند «جشنواره و رقابت بین‌المللی مورین خور» که هر دوسال یکبار توسط «انجمن جهانی مورین خور» برگزار می‌شود.

افسانه ای جالب

یک افسانه در مورد این ساز وجود دارد که چوپانی به نام Namjil Cuckoo این هدیه را از اسب پرواز دریافت کرده است.

این اسب شب ها چوپان را برای دیدار محبوبش سوار کرده و به سوی او پرواز می کرد. یک زن حسود بال های اسب را قطع می کند، به طوری که اسب از هوا افتاد و در گذشت.

چوپان اندوهگین، از پوست و موهای دم اسب، کمانچه اسب درست می کند و از آن برای پخش ترانه های دلواپس درباره ی اسب خود استفاده می کند.