آشنایی با ساز بندیر

بندیر یک ساز کوبه ای قاب دار است با قابی چوبی و پوستی که بر روی آن کشیده شده‌است و از نظر ظاهر به ساز دف شباهت دارد. واژه بندیر در زبان ترکی استانبولی به معنی ساز کوبه‌ای قابدار بزرگ دستی است. در ادامه این مطلب از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام با ساز بندیر بیشتر آشنا شوید.

ساز بندیر

همانطور که گفته شد، ساز بندیر یکی از سازهای کوبه ای به ظاهر شبیه به دف با صدایی خاص است که برای همراهی سازها در گروه نوازی ها بوده و باعث زیباترشدن اجرای گروهی می شود. البته بصورت تک نوازی نیز نواخته می شود.

بندیر در مراسم خاص صوفی‌ها نیز استفاده می‌شود. مشخصه مراسم صوفی‌ها استفاده از موسیقی، ریتم، حرکات موزون (رقص سماع) برای رسیدن به خودآگاهی است.

ساز «بندیر» ساز مشترک چند کشور آسیایی، آفریقایی و حتی اروپایی که در قالب عنوان های مختلفی که برای آن در نظر گرفته شده شیوه خاصی هم برای نوازندگی اش طراحی شده است.بندیر را به عنوان ساز سنتی در آفریقای شمالی، و همچنین در مصر باستان و بین‌النهرین استفاده می کردند.

ساختمان ساز بندیر

شکل آن شبیه دایره است .اما برخلاف تمبورین یا «دایره زنگی» فاقد سنج یا زنگوله است و بجای آن اغلب یک یا چند زه دارد که از روده حیوانات ساخته شده و در قطر قاب کشیده شده‌است. این زه ها برای ایجاد صدای زنگ دار در ساز بندیر تعبیه شده اند.

در بندیر یک سوراخ هم درقسمت تحتانی قاب وجود دارد که برای ایجاد تعادل است. نوازنده با قرار دادن انگشت شصت دست چپ درآن به تعادل درحین نوازندگی می رسد. در حالی که انگشت دیگر دست راست بر لبه بندیر ضربه زده و دست راست بر کنار و میان ساز ضربه می زند.

قطر قاب این ساز حدودا بین ۳۵ الی ۴۰ سانتیمتر می باشد. نمونه ‌ای از بندیر در ایرلند وجود دارد که به نام بادران (Bodhrán) معروف است که معمولاً با ضربه چوب نواخته می‌شود.

قطر قاب بندیر حدوداً بین ۳۵ تا ۶۰ سانتی‌متر است. اما قطر ۴۰، ۴۵ و ۵۰ سانتی متر رایج تر است و به نوازنده امکان می دهد مهارت های فنی خود را نشان دهد.

نحوه نواختن ساز بندیر

این ساز را با دو دست یا در بین دو پا روی زمین قرار داده و می نوازند و یا مانند دف در آسمان گرفته و نواخته می شود.

 طریقه نوازندگی این ساز در حالت عمودی و با داخل کردن انگشت شصت دست چپ  در سوراخی که در قاب آن تعبیه شده است نواخته می شود. در حالیکه  انگشت دیگر دست راست بر لبه بندیر  ضربه زده و  دست راست بر کنار و میان ساز ضربه می زند که صدایی شبیه وزوز ایجاد می کند.

یکی از ویژگی های بندیر صدای بم آن است که فضای معنوی را ایجاد می کند.صدای ضرباتی که بر کناره نواخته می شود بسیار شبیه ساز کوبه ای تار هست که در خاورمیانه استفاده می شود. از ویژگی های صوتی این ساز صدای بم و تاثیر گذار آن بوده که فضایی رمز آلود و معنوی را خلق می کند. این ساز در ایران نیز مورد استفاده قرار می گیرد.